Nie dla wszystkich wykonawców z państw trzecich udział w unijnym rynku zamówień publicznych

22 października 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-652/22 dotyczącej Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret (spółka prawa tureckiego) przeciwko Državna komisija za kontrolu postupaka javne nabave (państwowa komisja ds. kontroli postępowań o udzielanie zamówienia publicznego w Chorwacji) w przedmiocie udzielenia zamówienia publicznego na budowę obiektu infrastruktury kolejowej w Chorwacji.

Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że państwa trzecie, które nie zawarły z Unią Europejską umowy międzynarodowej gwarantującej równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych nie przysługuje prawo do „nie mniej korzystnego traktowania” na podstawie art. 43 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/EU z 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty w sektorze gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE (dalej: „dyrektywa 2014/25”). Podmiot zamawiający może przedstawić w dokumentach zamówienia warunki traktowania, które mają odzwierciedlać obiektywną różnicę między sytuacją prawną tych wykonawców a sytuacją prawną wykonawców z Unii i z państw trzecich, które zawarły z Unią taką umowę w rozumieniu wskazanym w art. 43, a co za tym idzie taki wykonawca z państwa trzeciego nie ma uprawnienia do powoływania się na dyrektywę 2014/25.

Jak wynika z wyroku Trybunału organy krajowe nie mają uprawnień do objęcia wykonawców z państw trzecich, które nie zawarły umów międzynarodowych gwarantujących równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych, zastosowaniem przepisów krajowych transponujących przepisy dyrektywy 2014/25.

W związku z tym, że Republika Turcji nie jest stroną GPA oraz żadnej innej umowy przyznającej na zasadzie wzajemności tureckim wykonawcom prawo do udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego w Unii na równi z wykonawcami z Unii, należy do państw trzecich, o których mowa powyżej. Co za tym idzie Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret nie miała uprawnienia do powoływania się na przepis w celu domagania się traktowania „nie mniej korzystnego” w rozumieniu art. 43 dyrektywy 2014/25, a szerzej – stosowania wobec nich tej dyrektywy, a co za tym idzie jej wniosek prejudycjalny był niedopuszczalny.

W praktyce polskich zamówień publicznych oznacza to, że polscy zamawiający będą mieli uprawnienie do niedopuszczania ofert od wykonawców z państw trzecich nie będących stronami umów międzynarodowych z Unią (np. Turcja, Chiny) a oferenci nie będą mogli tego podważać. Co więcej zamawiający będzie mógł zróżnicować w traktowaniu wykonawców z państw trzecich, o których mowa w zdaniu poprzednim. Ponadto zamawiający może dopuścić takiego wykonawcę poprzez wskazanie w dokumentacji, iż dopuszcza takie podmioty do udziału w zamówieniu publicznym. Jeżeli chodzi o możliwość stosowania przepisów prawa przez podmioty trzecie, które nie zawarły umów międzynarodowych gwarantujących równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych,
to nie znajdą zastosowania przepisy prawa unijnego tylko przepisy krajowe.

Lista umów międzynarodowych gwarantujących równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych znajduje się pod adresem: https://single-market-economy.ec.europa.eu/single-market/public-procurement/international-public-procurement/bilateral-relations-non-eu-countries_en